باید از تهاتر نفت به سمت شکل‌گیری تجارت دو جانبه حرکت کنیم

به گزارش خبرنگار مهر، یکی از اصلی‌ترین شیوه‌هایی که از آغاز به کار دولت سیزدهم برای افزایش فروش نفت ایران در بازارهای جهانی از آن نام برده شد شیوه تهاتر نفت است. هرچند تاکنون در این‌باره اخبار رسمی منتشر نشده ولی اخبار ضد و نقیضی در این‌باره به گوش می‌رسد. به طور مثال در هفته‌های گذشته طرح انجام پروژه‌های ریلی با تهاتر نفت و ساخت مسکن با استفاده از تهاتر نفت در مجلس بررسی شده است.

همچنین به گفته رویترز ماه گذشته یک قرارداد تهاتر نفتی میان دو کشور به منظور تبادل نفت سنگین ونزوئلا و میعانات گازی ایران بسته شد. گفته می‌شود هدف از این تبادل، برطرف کردن کمبود شدید رقیق‌کننده در ونزوئلاست است که مانع تولید و صادرات نفت این کشور شده و همچنین تسهیل شرایط برداشت از میادین گازی ایران با فروش میعانات گازی است.

به گفته برخی کارشناسان در شرایط فعلی که به دلیل تحریم‌ها بازارهای صادراتی نفت و میعانات گازی ایران به شدت محدود شده است و حتی مشکلاتی برای استخراج از میادین گازی به وجود آورده است چاره‌ای جز رفتن به سمت تهاتر وجود ندارد. در مقابل برخی کارشناسان معتقدند باید تأمل بیشتری در قراردادهای تهاتری شود تا امنیت پایدار اقتصادی به وجود بیاورد.

در همین راستا مجید شاکری، کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: یک بحثی که کمتر در ساختار تجاری ایران پرداخته می‌شود تفاوت تجارت بین‌الملل و تجارت دوجانبه است. تجارت دو جانبه به منظور ضمانت و حفظ امنیت تجارت دو کشور برقرار می‌شود و به معنای total trade یا همان صفر کردن تراز تجاری و برابری واردات و صادرات دو طرف در بلند مدت است.

وی افزود: تهاتر را می‌توان یک بخش ضعیف از تجارت دوجانبه دانست که موسمی و موقت است ولی آنچه که باید هدف ما باشد برقراری تجارت دو جانبه با کشورها باشد. یکی از نگرانی‌های بنده این است که تکرار کلمه تهاتر نگاه ما به این بحث محدود کند.

شاکری با بیان اینکه در صورت شکل گرفتن تجارت دو جانبه می‌توان شاهد سرمایه‌گذاری‌های دو طرف بود، ادامه داد: شکل‌گیری تجارت دوجانبه نیازمند یک نقشه کامل توسعه صنعتی است.

وی با اشاره به اینکه این شیوه تجارت در دنیا به شدت مرسوم است، افزود: کشورها می‌توانند برای تجارت‌های دوجانبه از ابزارهای پولی و بانکی خودشان استفاده کنند یا از ابزارهای مرسوم تجارت بین‌الملل استفاده کنند. در واقع کشورها در این مدل فقط یک نهادی می‌خواهند که ناهمسانی زمانی را کنترل بکند و اینجاست که برای شرایط تحریمی ایران بسیار مفید است.

شاکری تأکید کرد: اگر هند و چین توانستند دلار را از مبادلاتشان حذف کنند به خاطر صفر کردن تراز پرداختی‌شان است و نه اینکه یک شیوه جدید مبادله کشف کرده‌اند.

وی در پاسخ به اینکه آیا شیوه فعلی تهاتر می‌تواند در دور زدن تحریم‌ها به ما کمک کند یا خیر، پاسخ داد: اگر طرح تهاتر نفت در همین حد باقی بماند یک طرح موسمی و موقتی است ولی اگر مسئولین موضوع شکل‌گیری تجارت دوجانبه را در دستور کار قرار دهند اصلاً تحریم‌ها معنایی نخواهند داشت.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به بحث تهاتر نفت با پیمانکاران پروژه‌های راه و ساختمان گفت: اگر این بحث در قالب یک تجارت دوجانبه و همراه با انتقال فناوری انجام بشود توجیه دارد ولی اگر در شرایط فعلی صرفاً اگر به دلیل نبودن منابع مالی باشد، قابل توصیه نیست.

شاکری در ادامه گفت: البته این امر به اینکه برای کدام پروژه هم انجام می‌شود هم بستگی دارد. در واقع پروژه باید برای ما اصطلاحاً ساییدگی تحریمی داشته باشد، یعنی آنچه که در تجارت بین‌الملل نمی‌توانیم به دست بیاوریم با تجارت دوجانبه به دست بیاوریم.